गुराख्याचे नेत्रपतन

 - म्हाइंभट्ट


टीपा :

लीळाचरित्र

लीळाचरित्र : एकांक - यामध्ये श्री चक्रधरस्वामींच्या आठवणी लिहिलेल्या आहेत. या आठवणी एकांक, पूर्वार्ध व उत्तरार्ध अशा तीन भागात आहेत. एकांकातील श्रीचक्रधर हे आपल्याला  संसारी माणसासारखे सामान्य, रागलोभ असणारे वाटतात. जीवनातील पुत्र, पती, मित्र, खेळगडी, सेवक, कैदी, मुक्तिदाता अशा विविध नात्यांच्या अनुषंगाने त्यांचे दर्शन आपल्याला घडते. प्रथम माणूस आणि नंतर अवतार या क्रमामुळे त्यांचे व्यक्तित्व आपल्याला भावते.

प्रमाण मराठीत सारांश 

चक्रधरस्वामी

: एकदा श्री चक्रधरस्वामी, गावच्या शिवेवर असलेल्या एका वृक्षाखाली बसले होते तेथे एक गुराखी चोरून आपली गुरे दुसèयाच्या मालकीच्या जागेत चारीत असे याबद्दल त्यास लाच मिळत असे तेव्हा गावातील दोन गटात भांडण जुंपले. त्यास पकडण्यासाठी धावपळ सुरू झाली. जणू काही श्रीचक्रधरच त्या पक्षापैकी एक होत. तो गुराखी पुढे पळत असता चक्रधरांनी कंबर कसून त्याचा पाठलाग केला व तो आटोक्यात येत नाहीसे पाहून गुराख्यास धडा शिकविण्यासाठी स्वत: चक्रधरांनी हाणामारीत भाग घेतला, त्यावेळी त्यांच्याकडून गुराख्याच्या डोळ्यास सपाटून मार बसला. डोळा कामातूनच गेला, याबद्दल वाईट वाटून लगेच त्यांनी आपल्या तोंडातील तांबूळ त्याच्या डोळ्यावर बांधून तो डोळा परत नीट करून दिला. जशास तसे वागावे पण दु:खितावर प्रेमही करावे ही शिकवण, पटवून देऊन श्री चक्रधरस्वामी पुढील मुक्कामास गेले.